Eski Eserler

Hamevî, Ahmed b. Muhammed

Ebü’l-Abbâs Åžihâbüddîn Ahmed b. Muhammed el-Hasenî (el-Hüseynî) el-Hamevî el-Mısrî (ö. 1098/1687)

Hanefî fakihi.

Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Hama asıllı olduÄŸu için Hamevî, Mısır’da yetiÅŸtiÄŸi için Mısrî nisbeleriyle anılır. Kahire’de Nûreddin el-Uchûrî, Ä°bn Allân,Åžehâbeddin el-Hafâcî, Muhammed b. Ahmed eÅŸ-Åževberî, Hasan b. Ammâr eÅŸ-Åžürünbülâlî, Mansûr b. Abdürrezzâk et-Tûhî, Halîl b. Ä°brâhim el-Lekanî ve Nûreddin eÅŸ-Åžebrâmellisî gibi âlimlerden ilim tahsil etti. Özellikle Hanefî fıkhında derinleÅŸti; Kahire’de Süleymaniye ve Hüseyniye medreselerinde ders verdi. YetiÅŸtirdiÄŸi talebeler arasında Ä°bnü’s-Semmân ed-DımaÅŸkÄ«, Ä°brâhim b. Abdurrahman b. Ali ve Muhammed b. Velî el-Hafîd gibi âlimler bulunmaktadır.

Eserleri  
1. Gamzü ‘uyûni’l-besâ’ir ‘alâ mehâsini’l-EÅŸbâh ve’n-nezâ’ir  
Ä°bn Nüceym’in el-EÅŸbâh ve’n-nezâ’ir adlı eserinin en meÅŸhur ÅŸerhidir. 1097 (1686) yılında tamamlanan ve müellif hattı nüshası Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunan eser (Åžehid Ali PaÅŸa, nr. 742) basılmıştır (Leknev 1284, 1294, 1317; I-II, Ä°stanbul 1290 [Ä°bn Ganim el-Makdisî ve Hayreddin er-Remlî’nin el-EÅŸbâh ÅŸerhleri ve Ä°bn Nüceym’in Resâ’il’i ile birlikte]; I-IV, Beyrut 1405/1985). 

2. Dürerü’l-’ibârât ve gurerü’l-iÅŸârât fî tahkÄ«ki me’âni’l-isti’ârât  
1070’te (1660) tamamlanan eser Ä°brâhim Abdülhamîd et-Telbî tarafından yayımlanmıştır (Kahire 1407/1987). 

3. en-Nefehâtü’l-miskiyye fî sınâ’ati’l-fürûsiyye (nÅŸr. Abdüssettâr Karagulî, BaÄŸdat 1369/1950). 

4. KeÅŸfü’r-remz ‘an beyâni (habâye)’l-Kenz (Süleymaniye Ktp., Åžehid Ali PaÅŸa, nr. 928-929; Reîsülküttâb Mustafa Efendi, nr. 351-352; Çorlulu Ali PaÅŸa, nr. 192-193). 
Molla Miskîn’in, Ebü’l-Berekât en-Nesefî’nin eseri Kenzü’d-deka’ik’e yaptığı ÅŸerhin hâÅŸiyesidir. 

5. Tezhîbü’s-sahîfe bi-nusreti’l-Ä°mâm Ebî Hanîfe (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3631; Pertev PaÅŸa, nr. 621). 

6. HâÅŸiye ‘ale’d-Dürer ve’l-Gurer (Mektebetü’l-Ezher, nr. 2421). 
Molla Hüsrev’in meÅŸhur eseri üzerine yazılmış bir hâÅŸiyedir. 

7. Nefehâtü’l-kurb ve’l-ittisâl bi-isbâti’t-tasarruf li-evliyâ’illâhi ve’l-kerâmeti ba’de’l-intikal (diÄŸer bazı âlimlere ait risâlelerle birlikte bir mecmua içinde, Kahire 1318, 1319). 

8. ed-Dürerü’s-semîne fî hükmi’s-salât fi’s-sefîne (Süleymaniye Ktp., Reîsülküttâb Mustafa Efendi, nr. 1147; Esad Efendi, nr. 3631; Pertev PaÅŸa, nr. 624). Abdullah el-Cebûrî tarafından önce Mecelletü Külliyyeti’d-dirâsâti’l-Ä°slâmiyye’de (bk. bibl.), daha sonra Resâ’il fi’l-fıkh ve’l-luga içinde (Beyrut 1982, s. 93-101) neÅŸredilmiÅŸtir.

Bu eserlerden baÅŸka yazma mecmualar içinde Hamevî’ye ait muhtelif hacimlerde risâleler yer almaktadır.
Bunlardan bazıları ÅŸöyle sıralanabilir: 
‘Ukudü’l-hisân fî kavâ’idi mezhebi’n-Nu’mân (Süleymaniye Ktp., BaÄŸdatlı Vehbi Efendi, nr. 362), 
ed-Dürrü’l-ferîd fî beyâni hükmi’t-taklîd, 
Ä°thâfü erbâbi’d-dirâye bi-fethi’l-hidâye, 
Risâle müte’allika bi-ta’addüdi’l-kuÄ‘ât fi’l-beldeti’l-vâhide, 
el-Kavlü’l-belîg fî hükmi’t-teblîg, Âdâbü’l-bahs, 
ed-Dürrü’l-manzûm fî fażli’r-rûm, 
ed-Dürrü’n-nefîs fî beyâni nesebi’l-Ä°mâm Muhammed b. Ä°drîs, 
Ta’lîku’l-kalâ’id ‘alâ manzûmeti’l-’aka’id, 
Ä°thâfü’l-ezkiyâ’ bi-tahkÄ«ki ‘ismeti’l-enbiyâ’ (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3631; Pertev PaÅŸa, nr. 624; Reîsülküttâb Mustafa Efendi, nr. 1147; Hamevî’nin eserleri ve yazma nüshaları için ayrıca bk. Hediyyetü’l-’ârifîn, I, 164-165; Brockelmann, GAL, II, 409-410, Suppl., II, 433; Hamevî, nâÅŸirin mukaddimesi, s. 12-16).