Eski Eserler

Bâcûrî,İbrâhîm b. Muhammed b. Ahmed el-Bâcûrî (ö. 1277/1860)
Ezher şeyhi, Mısırlı fıkıh ve kelâm âlimi.

Mısır’ın Monûfiye bölgesindeki Bâcûr köyü'nde 1198’de (1783) doğdu.
İlk öğrenimini babasının yanında yaptıktan sonra tahsiline Ezher’de devam etmek üzere Kahire’ye gitti (1797).
Bir yıl sonra Fransızlar burayı işgal edince Cîze’ye geçerek bir müddet orada kaldı. İşgal sona erince Kahire’ye dönüp Ezher’deki öğrenimini sürdürdü.

Devrin meşhur âlimlerinden Muhammed el-Emîr el-Kebîr, Abdullah eş-Şerkavî, Muhammed el-Fedâlî ve Hasan el-Kuveysinî’nin derslerine devam etti.

Zeki bir öğrenci olan Bâcûrî kısa sürede arkadaşları arasında kendini gösterdi. Daha sonra Ezher’de ders vermeye başladı ve 1847’de ölümüne kadar devam edecek olan Ezher şeyhliğine tayin edildi.
Bu görevi sırasında bir yandan da öğretim ve telifle meşgul oldu. Derslerine Mısır Valisi Abbas Paşa’nın da dinleyici olarak katıldığı söylenir.
Bâcûrî Kahire’de vefat etti.

Eserleri:
Akaid, fıkıh, mantık, siyer, sarf-nahiv ve beyân ilimlerine dair çeşitli eserlere yazdığı şerhlerle meşhur olan Bâcûrî’nin ilmî dirayetini az sayıdaki teliflerinden ziyade bu şerhlerde görmek mümkündür.
Çalışmaları sırasında daha çok Osmanlı dönemine ait kaynaklardan faydalanmış, eserlerinde kelâmla tasavvufu birleştirerek keşf ve ilhamı da önemli bir bilgi kaynağı kabul etmiştir.
Çoğu yayımlanmış ve bir kısmı uzun yıllar Ezher’de ders kitabı olarak okutulmuş olan eserleri şunlardır:

1. Risâle fi’l-akaid.
On altı sayfadan ibaret olan bu eser Risâle fi’l-kelâm, Risâle fî ilmi’t-tevhîd adlarıyla da bilinir
(Bombay 1274; Kahire 1289).
2. Tuhfetü’l-mürîd alâ Cevhereti’t-tevhîd.
İbrâhim el-Lekaanî’ye ait Cevhere tü’t-tevhîd adlı manzum akaid risâlesinin şerhidir (Kahire 1279; Bulak 1293).
3. Tahkıku’l-makam alâ Kifâyeti’l-avâm fî mâ yecibü aleyhim min ilmi’l-kelâm.
Hocası Muhammed el-Fedâlî’nin Kifâyetü’l-avâm adlı akaide dair eserine yaptığı hâşiyedir .
(Bulak 1285; Kahire 1298).
4. Hâşiye alâ Şerhi’s-sugrâ.
Senûsî’nin akaide dair el-Akıdetü’s-sugrâ’sına kendisinin yaptığı şerhin hâşiyesidir
(Bulak 1283).
5. Hâşiye alâ Mukaddimeti’s-Senûsiyye
(Kahire 1304).
6. Hâşiye alâ Risâleti’l-Fedâlî fî kelimeti’t-tevhîd
(Kahire 1301).
7. et-Tuhfetü’l-hayriyye.
Şâfiî âlimlerinden Abdullah b. Bahâeddin eş-Şinşevrî’nin el-Fevâidü’ş-Şinşevriyye adlı şerhine ait bir hâşiyedir.
Dört mezhebin ferâize dair görüşlerini ihtiva eden kitap defalarca basılmıştır
(bk. Serkîs, I, 508).
Asıl metin İbnü’l-Mütefennine’nin er-Rahbiyye adlı manzum eseridir
(a.g.e., I, 928).
Eser J. D. Luciani tarafından Traité des Successions Musulmanes adıyla Fransızca’ya çevrilerek Paris’te yayımlanmıştır (1890).
8. Hâşiye alâ Şerhi İbn Kasım el-Gazzî alâ metni Ebî Şücâ.
Ebû Şücâ‘a ait et-Takrîb adlı esere Muhammed b. Kasım el-Gazzî tarafından yapılan Fethu’l-karîb adlı şerhin hâşiyesidir.
Şâfiî fıkhına dair olan kitap Bulak (1273) ve Kahire’de (1303) yayımlanmıştır.
Eser E. Sachau’un Muhammedanisches Recht adıyla yaptığı Almanca tercümeyle birlikte de basılmıştır.
(Berlin 1897).
9. Hâşiye alâ Muhtasari’s-Senûsî.
Mantığa dairdir (Kahire 1292).
10. Hâşiye alâ metni’s-Süllemi’l-mürevnak.
Ahdarî’nin mantığa dair eserinin şerhidir (Kahire 1282).
11. Hâşiye alâ metni’l-Bürde.
Bûsîrî’nin meşhur kasidesine yaptığı hâşiyedir (Kahire 1304).
12. el-Mevâhibü’l-ledünniyye ale’ş-Şemâili’l-Muhammediyye.
Tirmizî’nin Şemâilü’n-nebî adlı eserinin hâşiyesidir (Kahire 1301; Bulak 1302).
13. Hâşiye alâ Mevlidi’ş-şeyh Ahmed ed-Derdîr
. Siyere dairdir (Kahire 1301).
14. Fethu’l-habîri’l-latîf bi-şerhi metni’t-Tersîf.
Abdurrahman b. Îsâ el-Mürşidî’nin sarfa dair olan eserinin şerhidir (Kahire 1310).
15. Fethu rabbi’l-beriyye ale’d-Dürreti’l-behiyye fî nazmi’l-Âcurrûmiyye.
İbn Âcurrûm’un nahve dair olan Mukaddimetü’l-Âcurrûmiyye’sinin nazma çevrilmiş şekline yapılan şerhtir (Kahire 1302).
16. İsâd alâ Bânet Süâd
 (Kahire 1302).
17. Hâşiye alâ metni’s-Semerkandiyye.
Ebü’l-Kasım b. Bekir el-Leysî es-Semerkandî’nin istiareye dair er-Risâletü’s-Semerkandiyye adlı eserine yaptığı hâşiyedir (Kahire 1324).

Bunların dışında kaynaklar Bâcûrî’ye henüz basılmamış olan şu eserleri de atfederler:
ed-Dürrü’l-hisân alâ Fethi’r-rahmân fîmâ yahsulü bihi’l-İslâm ve’l-Îmân
(Mürtezâ ez-Zebîdî’nin Fethu’r-rahmân adlı eserinin şerhi);

Fethu’l-hamîdi’l-mecîd bi-şerhi Hulâsati’t-tevhîd
(Ahmed ed-Derdîr’e ait Hulâsatü’t-tevhîd adlı eserin şerhi);

Hâşiye alâ Şerhi’l-Akaid
(Teftâzânî’nin Şerhu’l-Akaid’ine dair hâşiye);

Fethu’l-karîbi’l-mecîd bi-şerhi Bidâyeti’l-mürîd fî ilmi’t-tevhîd
(Sâlih es-Sibâî’ye ait eserin şerhi);
Talîk alâ Tefsîri Fahriddîn er-Râzî
(Fahreddin er-Râzî’nin Mefâtîhu’l-gayb adlı tefsiriyle ilgili açıklayıcı notlar);

Minehu’l-Fettâh alâ davi’l-misbâh fî ahkâmi’n-nikâh;

Tuhfetü’l-beşer alâ Mevlidi İbni Hacer
(İbn Hacer el-Heytemî’nin siyere dair olan Mevlidü’n-nebî adlı eserinin şerhidir;