Eski Eserler

Ahi Evren İsminin Kökeni ve Manası

Ahi Evren adı, Anadolu’da Ahilik adlı esnaf teşkilatının kurucusu olan alim ve velinin meşhur olduğu lakabıdır.  

İsmi, Mahmud b. Ahmed el-Hoyi, künyesi Ebü’l-Hakayık, lakabı Nasirüddin’dir.

1171 (H. 567) senesinde İran’ın batı  Azerbaycan taraflarında bulunan Hoy kasabasnda doğmuş ;1262 (H. 660)de Kırşehir’de şehid edilmiştir.

Zamanın en büyük alimlerinden olan Fahreddin-i Razi’nin  öğrencilerindendir.

Sırasıyla  Ahmed Yesevi nin    talebelerinin  ,  Meşhur Sufi Şihabüddin  es Sühreverdinin ve  evliyadan Evhadüddin Hamid el Kirmani  sohbetlerinde seyru sulukunu tamamlamıştır.

 O ; tefsir, hadis, fıkıh, kelam ve tıp ilimlerinde derin alim, tasavvuf yolunda yüksek makam sahibi bir velidir.

Ahi Evran İsminin Kökeni

Ahi Kelimesinin Eski Türk lugatinde yigit  ve cömert anlamında kullanılan Akhi kelimesinden geldigi zamanla  Arapça   Kardeş  anlamına gelen Ahi kelimesinin telaffuzuyla telaffuz edilmeye başlandığı bazı araştırmacılar tarafından kabul edilmektedir.

Herkesin korkarak kaçtığı Evran ismindeki büyükçe bir yılanın kendisine itaat etmesi, herkesin gözü önünde bu kerameti göstermesi sebebiyle “Ahi Evran (yılanın Kardeşi)” ve islamiyete yaptığı  hizmetlerinden dolayı “Nasirüddin” lakabı verildiği de söylenilmiştir .

İnsan nefsinin bir ejder gücünde olduğu, nefsini yenen kişinin dünya hırslarından, kininden ve maddi isteklerinden arınacağı inancıyla, Ahi Evren’in nefis denen benlik yılanını içinden söküp atarak bir kamçı gibi elinde taşıdığı söylenmiş ve bu nedenle kendisine “Yılanlı  Ahi” anlamına gelen Ahi Evren denmiştir.

 Kaynaklarda Şeyh Nasirüddin’e verilen Evren lakabı ile ilgili bazı kayıtlar bulunmaktadır. Buna göre Ahi Evren katıldıgı Bedir Savası’nda düsmana yılan gibi saldırdıgı için bizzat Hz. Peygamber kendisine ‘’Evren’’ (Yılan) adını vermiştir.  Daha sonra Ahi üniforması giydirerek Diyar-i Rum’a göndermis ve böylece kendisine Ahi Evren denmis rivayeti bulunmaktadır.

Kayseride kurduğu debbağ atölyesinde yılan beslediği için bu ismi almıştır da denilmektedir. 

Başka bir rivayete göre ise Ahi Nasirüddin Kırsehir’e gelince halk bir yılanın kendisine musallat olduğunu, onun korkusundan işlerine gidemediklerini bildirmişler, o da bu yılanı kendisine muti kılmış ve bu yüzden ona evren denmiştir. 

Yine Ahi Evren ölü bir yılan donuna girip bir kayanın dibine girmek seklinde ölmüstür, türbesi de bu kayanın üzerine inşa edilmistir denilirken, menakıbnamelerde de onun ejderha donuna girdiği, sık sık söz konusu edilmistir  .

Ancak diger bir rivayet ise Ahi Evren’nin Evren adının Hoy sehrinin batı taraflarında 3500 m.

Yüksekliğinde olan bölgenin en yüksek ve 3 zirveden olusan Evrin dağından    dolayı aldığıdır. Şehrin her noktasından azamet ile görülen bu dağ daima Hoy halkı tarafından kutsal sayılmıştır.

Halk ile dağ arasında mistik bir ilişki vardır. Bu mistik bakış çocukların adına da yansımış ve bazı aileler çocuklarına Evren adını koymuştur. Uzaktan üç başlı büyük ejderhaya benzetilen bu dağın kutsallığı ve nedenleri de bellidir. Bilindiği gibi Türk halklarının dağlar ile mistik ilişkileri daima var olmuştur. Bu dağın Eteklerinden akan çayların halkın yaşamında önemli bir etkisinin bulunması ise bu kutsallığın diğer bir nedeni de sayılabilir.  Nitekim Ahi Evren’in ailesinin bu dağa duyduğu ilgiden dolayı Ahi Evren’e Evren adının koyulmuş olması mümkündür.

not : Yukarıdaki bilgiler Ahi Evren ile ilgili Okumalarımızdan tutulan not ve iktibaslardan oluşmaktadır .