Eski Eserler

Hırbetü'l Minye

Emevî kasırlarının erken örneklerinden biri.

Günümüzde Ä°srail sınırları içinde kalan Taberiye gölünün kuzeybatıstndadır. Yapının toprak altında kalan kısımları 1932, 1936 1939 ve 1939 yıllarında üç ayrı ilim heyeti tarafından yürütülen arkeolojik kazılarla ortaya çıkarılmış ve binanın tamamlanmadan kullanıldığı anlaşılmıştır. Kesin inÅŸa tarihi tesbit edilememekte, daha sonraki bir onarım sırasında ana giriÅŸte devÅŸirme malzeme olarak kullanılan bir kitabeden hareketle 1. Velîd devrinde (705/715) yapılmış olabileceÄŸi tahmin edilmektedir. Öte yandan bütün Emevî devri boyunca kullanıldığı anlaşılan binanın OrtaçaÄŸ'da Minye veya Aynü Minyetü HiÅŸâm adıyla tanındığı bilinmekte ve bu durum. Halife HiÅŸâm b. Abdülmelik'le de (724/743) arasında münasebet kurulduÄŸunu göstermektedir. Kazılarda ele geçen buluntular, binanın muhtemelen kervansaray olarak Memlükler devrinde de kullanıldığını ortaya çıkarmıştır.
Merkezî bir açık avlu etrafına sıralanmış deÄŸiÅŸik bölümlerden oluÅŸan 66.40 x 73 x 72.30 m. boyutlarındaki bina dış yüzden, köÅŸelere yerleÅŸtirilen yuvarlak kulelerle ve kuzey, güney ve batı cephelerinin orta kısımlarına yapılan yarım kulelerle tahkim edilmiÅŸtir. 1,40 m. kalınlığında ve kuvvetli ihtimalle mazgallı olan duvarlar bazalt bir taban üzerine kireç taşından yapılmıştır; yaklaşık 4.SO m. yükseklikteki bazı kısımları halen ayaktadır.
Hırbetü'lMinye, plan ÅŸeması ve iç teÅŸkilâtı itibariyle diÄŸer Emevî kasırlarından daha basit ve sade bir mimariye sahiptir. Burada karşılaşılan bazı mimari Özelliklerin ve iç teÅŸkilâtın baÅŸka binalarda deÄŸiÅŸik ve geliÅŸtirilmiÅŸ biçimlerde kullanıldığı görülmekte, buradan bu binanın diÄŸerlerinden daha eski olduÄŸu ve onlara örnek teÅŸkil ettiÄŸi anlaşılmaktadır. Binanın onu diÄŸer Emevî kasırlarından ayıran en önemli ve farklı tarafı ana giriÅŸ kısmıdır. DoÄŸu cephesinin ortasında yer alan ve karşıdan bakıldığında büyük bir yuvarlak kule görünümü veren elips biçiminde plana sahip bu bölüm, içeride binadan 3,70 m. dışarı taÅŸmış ve pandantifler üzerinde yükselen, korniÅŸler ve rozetlerle süslü bir kubbeyle örtülmüÅŸ 6 mz'lik bir kapalı mekân meydana getirmektedir. Kubbeli bir eyvan ÅŸeklinde düzenlenen bu mekân, kuzey ve güneyinde yer alan apsisvari niÅŸlerle yanlara doÄŸru geniÅŸletilmiÅŸtir. Bu bölümden 11.50 m. uzunluÄŸundaki bir antreyle avluya geçilmektedir.
Yapılan arkeolojik çalışmalarla, bina planının merkezini teÅŸkil eden avlunun etrafında bir revakın bulunduÄŸu tesbit edilmiÅŸtir. Bu revakın arkasında deÄŸiÅŸik Ölçülerde çeÅŸitli bölümler yer almakta, bunlardan kuzeyde bulunanların daha çok gündelik hayata, güneydekilerin Ä°se resmî tören ve kabullere tahsis edildiÄŸi anlaşılmaktadır. GüneydoÄŸu köÅŸesinde yer alan 13.10 x 19,42 m. ölçülerindeki mekân mesciddir. Üç yatay neften teÅŸekkül etmiÅŸ ana planıyla bu mescid büyük Emevî camilerine benzer bir düzene sahiptir. Biri avluya, biri doÄŸrudan bina dışına, biri de bitiÅŸiÄŸindeki salona açılan üç kapısı vardır. Güneyde, mescidin bitiÅŸiÄŸindeki salonun yanında yer alan ve diÄŸer tarafında çeÅŸitli bölümler bulunan 20 me'lik merkezî salonun resmî kabuller için olması muhtemeldir. Avludan üç kapıyla girilen bu büyük salon yanlardakiler dar. ortadaki geniÅŸ üç dikey neften meydana gelmiÅŸtir. Caminin tezyinatının sade olmasına karşılık bu salonla ona baÄŸlanan ve batı yönünü kaplayan bölümlerin çok zengin ve gösteriÅŸli biçimde bezendikleri görülmektedir. Arkeolojik çalışmalarla ortaya konan sonuçlara göre alt kısımları mermer kaplama olan duvarlar ve zemin zengin mozaiklerle süslüdür. DiÄŸer bir önemli Emevî kasrı olan Hırbetü'lmefcer'inkilerle birlikte bu zemin mozaikleri, Helenistik tesirler taşıyan ve erken Ä°slâm sanatının tekâmülünü gösteren en önemli tezyini elemanlar arasında yer almaktadır. Geometrik motiflerin hâkim olduÄŸu bu muhteÅŸem mozaiklerin dokuma ve halı sanatlarıyla irtibat halinde bulunması, hatta halıları taklit etmesi özellikle dikkat çekicidir. Bu durum, göçebe Arap anlayış ve zevkiyle ÅŸehirli yeni hayat tarzının birbirine intibak ediÅŸini gösteren güzel bir örnektir. En zengin zemin mozaiklerinin, avlunun batısına gelen merkezî bir oda ile ona baÄŸlı olan bölümlerde yer aldığı görülmekte ve bu durum, batı tarafındaki odaların bina teÅŸkilâtında büyük bir önem taşıdığını göstermektedir. Bina yakınlarında bir de hamam kalıntısına rastlanmıştır.