Eski Eserler

Müteferrika (Cemâat-i Müteferrika-i Ehl-i Hiref)

MaaÅŸ defterlerinde “cemâat-i müteferrika-i ehl-i hiref” ÅŸeklinde geçen müteferrika ise diÄŸer sanatçı ve zanaatçıların toplanmış olduÄŸu gruptur. MaaÅŸ defterlerinin en sonuna kaydedilen bu gruba baÄŸlı çalışanlar sarayın o dönemdeki ihtiyaçlarına göre belirlenmekteydi. Bu anlamda müteferrika grubunun altında yer alan sanatçılar dönem dönem deÄŸiÅŸiklik gösterebilmekteydi. ÖrneÄŸin, camcı ustaları 16.yüzyılın baÅŸlarında müteferrika grubunun altında kaydedilirken, 16. yüzyılın son çeyreÄŸinde bir bölük oluÅŸturacak kurumsal yapıya ulaÅŸtıklarında, camgerler bölüÄŸü olarak ayrı bir grubun altında defterlere kaydedilmiÅŸtir. Aynı durum 1526 tarihli Ehl-i Hiref maaÅŸ defterinde görüldüÄŸü üzere, kâtipler ve haymeduzlar bölüÄŸü için de geçerliydi.[1]
1526 tarihli maaÅŸ defterinde mevcudu on altı kiÅŸi olarak görülen müteferrika bölüÄŸünün çalışan sayısı 1655 yılına kadar artarak bu tarihte doksan yediye kadar yükselmiÅŸtir. Bu tarihten sonra ise, bölüÄŸün mevcudu düÅŸmeye baÅŸlayarak 18. yüzyılda en fazla kırk beÅŸ kiÅŸi grupta görev almıştır.[2]

[1] Ä°smail Hakkı Uzunçarşılı, “Osmanlı Sarayında Ehl-i Hiref (Sanatkârlar) Defteri”, a.g.m., s.64.
[2] Bahattin Yaman, Osmanlı Saray Sanatkarları 18. Yüzyılda Ehl-i Hiref, a.g.e., s.125.