Camgeranlar (Cemâat-i Câmgerân-ı Hâssa)
“Cemâat-i câmgerân-ı hâssa” olarak defterlere kaydı düşülen camcılar bölüğüne bağlı sanatkârlar saray için cam malzemeden eşyalar üretmekteydi. Bu eşyalar arasında lambalar, kandiller, laledanlar, çiçeklikler, daldırmalar, kupalar, sürahiler, karlıklar, kaseler, fincanlar, gülabdanlar vb. günlük kullanım eşyaları sıklıkla üretilerek dönemin zevkine uygun şekilde bezenmekteydi.
Osmanlı üretimi camlar düz cam, renkli cam ve billur olmak üzere üçe ayrılmaktaydı. İstanbul’da cam üretimine uygun ince ve beyaz renkteki kum Yedikule yakınlarındaki Kumboğazı’ndan çıkarılmaktaydı. 16. yüzyılda saray için üretilen cam eserlerin varlığını kanıtlayan en önemli belge, Sultan III. Murad (1574¬1595) döneminde hazırlanmış sultanın şehzadesinin sünnet şenliklerini tasvir eden minyatürlerle kaplı Surname-i Hümayun adlı eserdeki camcıların geçişi sahnesidir (TSMK H.1344, y.32b-33a). Bu minyatürde dönemin cam ustaları bir tarafta ellerinde tuttukları eserlerini gösterirken bir tarafta da cam fırınının önünde, çeşitli aletlerle hünerlerini sergileyip, üfleyerek şişirme gibi dönemin cam tekniklerini uygulamaktadırlar. Çeşitli belgelere göre, 17. yüzyılda İstanbul’da cam üretiminin yapıldığı atölyelerin Eyüp civarında olduğu görülmektedir. 18. yüzyılda Venedik ve Bohemya gibi merkezlerden cam ithali yoğunlaşmış ancak İstanbul’daki cam üretimi Eğrikapı ve Tekfur Sarayı civarında gerçekleşmeye devam etmiştir.[1] Ayrıca Bakırköy’de Baruthane-i Amire civarında hayvan gücüyle işleyen çarklar, dibekler,
perdah yerleri, camhane ve güherçile kazan ve ocakları bulunmaktaydı. 18. yüzyılın sonunda Beykoz Cam Fabrikası’nın faaliyete geçirilmesiyle yerli üretim camlarda bir canlanma dönemi yaşanmıştır.
Ehl-i Hiref’e bağlı cam ustalarının maaş defterlerindeki kaydı 1596 tarihinden
itibaren görülebilmektedir. Söz konusu tarihte sayıları on bir olan bölüğün mevcudu bu dönemden sonra azalmaya başlayarak 18. yüzyılda ancak iki olabilmiştir.
[1] Banu Mahir, “Osmanlı Başkenti İstanbul’da El Sanatları”, a.g.m., s.310,312.
الإبلاغ عن خطأ