Eski Eserler

Âlem-i Nisvân

Kırım’da Bahçesaray’da 1906-1914 yılları arasında yayımlanan bir kadın dergisi.

Mevcut bilgilere göre Türk ve Ä°slâm âleminde yayımlanan ilk kadın dergisi olan Âlem-i Nisvân, Kırımlı gazeteci ve yazar Gaspıralı Ä°smâil Bey’in çıkardığı Tercümân-ı Ahvâl-i Zamân gazetesinin (1883-1914) ilâve yayını olarak, liseyi yeni bitirmiÅŸ kızı Åžefika Gaspıralı’nın idaresinde neÅŸredilmeye baÅŸladı (3 Mart 1906).

Âlem-i Nisvân, baÅŸlığı altında bulunan “Müslimelere mahsus edebî ve tedrîsî haftalık mecmuadır” ibaresi derginin özelliÄŸini açıklamaktaysa da ilk sayısı Türkiye’de henüz ele geçmediÄŸinden, program ve gayesi 28 Nisan 1906’da Tercüman gazetesinde yayımlanan iki ilândan öÄŸrenilebilmektedir. Birinci ilân ÅŸöyledir: “Âlem-i Nisvân, yani ‘hanımlar dünyası’, hanımlara mahsus haftalık edebî ve fennî resimli mecmuadır. (...)

Mecmuanın mevâdd-ı mündericesi iÅŸbu bablardan ibarettir:

1. Hanımlara devlet nizamları ve ÅŸer‘an hukukları;

2. Hâne idaresine, evlât terbiyesine ve tabipliÄŸine dair mâlumat ve haberler;

3. Hâne iÅŸleri, dikiÅŸ nakış vesaire lâzım olan mevad resim ve ÅŸekilleri ile;

4. Bizde ve sâir milletlerde hanımların hali ve maiÅŸeti; ilim ve edebiyatta, umur ve siyasette meÅŸhûre olan hanımların tercüme-i hâli ve resimleri;

5. Mukaddemât-ı fünûn, usûl-i ahlâk, hikâye, ÅŸiir, tarih ve seyahat, lâzım gelen resimlerle.” Derginin neÅŸredilmesinden sonra, 20 Haziran 1906 tarihli 18 numaralı Tercüman’da çıkan ikinci ilânda ise ÅŸu bilgiler yer almaktadır: “Mart başından beri haftada bir defa neÅŸrolunuyor. Mevâdd-ı mündericesi edebiyattan, mâlûmât-ı lâzımeden, hâne idaresinden, sıbyan terbiyesinden, dikiÅŸ ve nakış fenninden, ilm-i sıhhatten, mevâdd-ı dîniyye ve ahlâkıyyeden ibarettir. Her nüshasında lüzûm-ı mikdârı resim ve ÅŸekil dercolunur. Senelik bedeli üç rubledir. Dört aylığı bir rubledir, nüshası altı kapiktir.”

Türkiye’de, Hakkı Tarık Us Kütüphanesi’ndeki 4. sayısı dışında hiçbir kütüphanede koleksiyonu veya tek tek nüshaları bulunmayan derginin 1906 yılına ait 15, 35 ve 36. sayıları Paris’te Centre Russe de l’Ecole Pratique des Hautes Etudes’de mevcuttur. Eldeki nüshası 15 x 24 cm. ebadında, on dört sayfa hacminde olan derginin, Gaspıralı Ä°smâil’in vefatı (11 Eylül 1914) üzerine yayımı duran Tercüman’ın çıktığı sürece neÅŸrine devam edilip edilmediÄŸi bilinmemektedir.

Âlem-i Nisvân, ilâvesi olduÄŸu Tercüman gazetesi gibi, Çarlık Rusyası boyunduruÄŸu altında yaÅŸayan bütün Türk ve müslüman eyaletlerle beraber Osmanlı topraklarına, Mısır, Çin Türkistanı, Hindistan ve Japonya’ya kadar yayılmıştı. Åžefika Hanım ise Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Sovyet istilâsına uÄŸrayıp istiklâlini kaybetmesi üzerine 1920’de Türkiye’ye sığınmış, Haziran 1975’te Ä°stanbul’da vefat etmiÅŸtir.